เอวํ อุทกํ กมฺปิตํ ปถวิํ กมฺเปติฯ เอตญฺจ กมฺปนํ ยาวชฺชกาลาปิ โหติเยว, พหุภาเวน ปน โอคจฺฉนุคฺคจฺฉนํ น ปญฺญายติฯ

มหิทฺธิกา มหานุภาวาติ อิชฺฌนสฺส มหนฺตตาย มหิทฺธิกา, อนุภวิตพฺพสฺส มหนฺตตาย มหานุภาวาฯ ปริตฺตาติ ทุพฺพลาฯ อปฺปมาณาติ พลวาฯ โส อิมํ ปถวิํ กมฺเปตีติ โส อิทฺธิํ นิพฺพตฺเตตฺวา สํเวเชนฺโต มหาโมคฺคลฺลาโน วิย, วีมํสนฺโต วา มหานาคตฺเถรสฺส ภาคิเนยฺโย สงฺฆรกฺขิตสามเณโร วิย ปถวิํ กมฺเปติฯ สงฺกมฺเปตีติ สมนฺตโต กมฺเปติฯ สมฺปกมฺเปตีติ ตสฺเสว เววจนํฯ อิติ อิเมสุ อฏฺฐสุ ปถวิกมฺเปสุ ปฐโม ธาตุโกเปน, ทุติโย อิทฺธานุภาเวน, ตติยจตุตฺถา ปุญฺญเตเชน, ปญฺจโม ญาณเตเชน, ฉฏฺโฐ สาธุการทานวเสน, สตฺตโม การุญฺญสภาเวน, อฏฺฐโม อาโรทเนนฯ มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกมนฺเต จ ตโต นิกฺขมนฺเต จ มหาสตฺเต ตสฺส ปุญฺญเตเชน ปถวี อกมฺปิตฺถ, อภิสมฺโพธิยํ ญาณเตชาภิหตา หุตฺวา อกมฺปิตฺถ, ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเน สาธุการภาวสณฺฐิตา สาธุการํ ททมานา อกมฺปิตฺถ, อายุสงฺขารโอสฺสชฺชเน การุญฺญสภาวสณฺฐิตา จิตฺตสงฺโขภํ อสหมานา อกมฺปิตฺถ, ปรินิพฺพาเน อาโรทนเวคตุนฺนา หุตฺวา อกมฺปิตฺถฯ อยํ ปนตฺโถ ปถวิเทวตาย วเสน เวทิตพฺโพฯ มหาภูตปถวิยา ปเนตํ นตฺถิ อเจตนตฺตาฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ภูมิจาลวคฺโค สตฺตโมฯ

(8) 3. ยมกวคฺโค

1-2. สทฺธาสุตฺตทฺวยวณฺณนา

[71-72] อฏฺฐมสฺส ปฐเม โน จ สีลวาติ น สีเลสุ ปริปูรการีฯ สมนฺตปาสาทิโกติ สมนฺตโต ปสาทชนโกฯ สพฺพาการปริปูโรติ สพฺเพหิ สมณากาเรหิ สมณธมฺมโกฏฺฐาเสหิ ปริปูโรฯ ทุติเย สนฺตาติ ปจฺจนีกสนฺตตาย สนฺตาฯ วิโมกฺขาติ ปจฺจนีกธมฺเมหิ วิมุตฺตตฺตา จ วิโมกฺขาฯ

3-9. มรณสฺสติสุตฺตทฺวยาทิวณฺณนา

[73-79] ตติเย ภาเวถ โนติ ภาเวถ นุฯ สาสนนฺติ อนุสิฏฺฐิฯ อาสวานํ ขยายาติ อรหตฺตผลตฺถายฯ จตุตฺเถ ปติหิตายาติ ปฏิปนฺนายฯ โส มมสฺส อนฺตราโยติ โส มม ชีวิตนฺตราโยปิ, ปุถุชฺชนกาลกิริยํ กโรนฺตสฺส สคฺคนฺตราโยปิ มคฺคนฺตราโยปิ อสฺสฯ สตฺถกา วา เม วาตาติ สตฺถํ วิย องฺคมงฺคานิ กนฺตนฺตีติ สตฺถกาฯ ปญฺจมาทีนิ วุตฺตนยาเนวฯ นวเม สํสคฺคารามตาติ ปญฺจวิเธ สํสคฺเค อารามตาฯ

10. กุสีตารมฺภวตฺถุสุตฺตวณฺณนา

[80] ทสเม กุสีตวตฺถูนีติ กุสีตสฺส อลสสฺส วตฺถูนิ ปติฏฺฐา, โกสชฺชการณานีติ อตฺโถฯ กมฺมํ กตฺตพฺพํ โหตีติ จีวรวิจารณาทิกมฺมํ กตฺตพฺพํ โหติฯ น วีริยํ อารภตีติ ทุวิธมฺปิ วีริยํ นารภติฯ อปฺปตฺตสฺสาติ ฌานวิปสฺสนามคฺคผลธมฺมสฺส อปฺปตฺตสฺส ปตฺติยาฯ อนธิคตสฺสาติ ตสฺเสว อนธิคตสฺส อธิคมตฺถายฯ อสจฺฉิกตสฺสาติ ตเทว อสจฺฉิกตสฺส สจฺฉิกรณตฺถายฯ อิทํ ปฐมนฺติ อิทํ ‘‘หนฺทาหํ นิปชฺชามี’’ติ เอวํ โอสีทนํ ปฐมํ กุสีตวตฺถุฯ อิมินา นเยน สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ มาสาจิตกํ มญฺเญติ เอตฺถ ปน มาสาจิตํ นาม ตินฺตมาโสฯ ยถา ตินฺตมาโส ครุโก โหติ, เอวํ ครุโกติ อธิปฺปาโย ฯ คิลานา วุฏฺฐิโต โหตีติ คิลาโน หุตฺวา ปจฺฉา วุฏฺฐิโต โหติฯ อารมฺภวตฺถูนีติ วีริยการณานิฯ เตสมฺปิ อิมินาว นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

ยมกวคฺโค อฏฺฐโมฯ